Sinds het verschijnen van The hate U give in 2017 heeft de Afro-Amerikaanse jeugdliteratuur er een nieuwe stem bij die klinkt als een klok: Angie Thomas. In haar debuut vertelde de Amerikaanse het pakkende en actuele verhaal van een zestienjarig meisje dat zich aansluit bij Black Lives Matter nadat ze getuige is van de moord op een zwarte jongen door een politieman. Het boek sloeg in als een bom. Nauwelijks twee jaar later is The hate U give uitgegroeid tot een internationale bestseller. Het boek werd verfilmd en won belangrijke prijzen, waaronder de Duitse Jugendliteraturpreis. Op zich is het al een wonder dat Angie Thomas er in die drukte in slaagde een nieuwe roman te schrijven, maar met Niet te stoppen overtreft ze haar debuut zelfs. De titel van haar nieuwste boek is niet alleen op haar hoofdpersonage, maar ook op haarzelf van toepassing.

Opnieuw kiest Thomas voor een achtergestelde Afro-Amerikaanse wijk als setting voor haar verhaal. De zestienjarige Bri heeft al een bewogen leven achter de rug: haar vader was een bekende rapper die voor hun deur doodgeschoten werd, haar moeder verloor zich vervolgens in de drugs en Bri en haar broer woonden een paar jaar bij hun grootouders. Bij aanvang van het boek is het gezin herenigd, maar moeder Jay heeft moeite om de eindjes aan elkaar te knopen en moet vaak kiezen tussen eten, verwarming of elektriciteit. Bri is vastbesloten zich uit de armoede te worstelen: al rappend wil ze naam maken en een lucratief platencontract in de wacht slepen. Tijdens een battle wordt ze opgemerkt en al snel kan ze een eerste single opnemen. Talent heeft ze te over en het publiek smult van haar teksten, maar er liggen aasgieren op de loer en de plaatselijke bende voelt zich beledigd door haar stoere taal. Bovendien meet Bri zich in haar raps, YouTube-video's en interviews een imago aan waar ze zich eigenlijk niet goed bij voelt: terwijl ze vooral het onrecht tegen zwarten wil aanklagen, komt ze over als een agressieve gangster die geweld verheerlijkt. Ze heeft een sterke visie en een scherpe tong, maar haar temperament krijgt ze moeilijk onder controle en ze doet vaak uitspraken waar ze achteraf spijt van heeft. Hoeveel van zichzelf wil ze verloochenen om haar carrière te lanceren?

Slang

Net als in The hate U give geeft Angie Thomas op indringende wijze inzicht in de moeilijkheden en vooroordelen waarmee zwarte jongeren in Amerikaanse achterstandsbuurten te maken krijgen. Wanneer Bri denkt dat ze zich met haar raps een stoere pose kan aanmeten die ze ook weer kan afleggen, maakt haar moeder duidelijk ze verkeerd begrepen zal worden: 'Die luxe kunnen wij ons niet veroorloven. Ze zullen nooit geloven dat we een spel spelen.'

Niet te stoppen is vooral memorabel vanwege het taalspel. Bri schrijft niet alleen vlijmscherpe rapteksten maar denkt ook daarbuiten in rake beelden. De vertaler, Aimée Warmerdam, heeft een flinke kluif gehad aan het slang en de woordspelingen. Niet al het verbale vuurwerk heeft de Nederlandstalige versie gehaald. Een zin als ' she goes from chill to ready to kill' om het licht ontvlambare karakter van Bri's tante te beschrijven verliest zijn speelsheid als hij vertaald wordt als 'van relaxed naar zo boos dat ze iemand kan vermoorden'. Even later wordt de pruik van een kerkbezoeker wel heerlijk beschreven als een 'platgereden konijn'. Niet te stoppen toont dat het succes van Angie Thomas geen toevalstreffer is. Schoonheidsfoutjes zijn er zeker nog: het boek is soms erg expliciet in het uiteenzetten van de gevoelens van Bri, de spanningsboog verslapt wat in de tweede helft en er zijn heel wat kunstgrepen nodig om het wensvervullende einde mogelijk te maken. Tegelijk spat haar kracht, energie en creativiteit van talloze bladzijden. Angie Thomas is zonder twijfel de schrijfster van haar generatie, die niet alleen kritiek geeft en wanhoop schetst, maar haar lezers ook humor, tederheid en hoop verschaft.

Vertaald door Aimée Warmerdam, Moon, 384 blz., 21,99 € (e-boek 9,99 €). Oorspronkelijke titel: 'On the come up'.

Verberg tekst

De 16-jarige Bri (ik-figuur) zit op het Midtown College voor kunstonderwijs. Moeder Jay (ex-drugsverslaafde) wil haar dochter een goede toekomst bieden, en vindt dat deze school meer kansen biedt dan de school in hun eigen arme buurt. Op school is Bri echter regelmatig betrokken bij incidenten. Bri droomt van een carrière als wereldberoemde rapper (vader was ooit een raplegende, maar werd vermoord toen Bri nog kleuter was). En dan krijgt Bri de kans om te laten zien wat ze kan. Al haar frustraties uit ze in een eigen freestyle rap. Ondertussen raakt moeder haar baan kwijt en dreigen ze hun huis uitgezet te worden. Alles lijkt pas echt mis te gaan, als Bri’s nummer viraal gaat. Haar woorden worden verkeerd geïnterpreteerd, waardoor Bri wordt weggezet als crimineel. Prachtig menselijk verhaal van Afro-Amerikaanse schrijfster over de situatie van arme gezinnen in de zwarte arbeidersklasse, over het blijven vechten voor je dromen, ook al zit het tegen. Vlotte schrijfstijl met prima passende straattaal en Hip Hop jargon. Aangrijpend, ontroerend Young Adult-verhaal van de auteur van 'The hate u give'*. Vanaf ca. 15 jaar. Verberg tekst